تاثیر مبلغ و عوض معامله در صحت عقد هبه

_{^{پاسخ – آیا می شود در عقد هبه به جای مبلغ کلمه توافقی را نوشت ؟}}

• یکی از اقسام عقود، معوض و غیرمعوض بودن است.
• در عقد معوض آنچه مورد معامله قرار ميگيرد دو مال یا دو عوض است که یکی در مقابل دیگری فرض ميشود. نمونه بارز عقد معوض، عقد بيع است که تمليک عين به عوض معلوم تعریف شده است. قرارداد اجاره و بسياری از قراردادهای دیگر معوض هستند. در عقود معوض عوضين مورد معامله ناميده ميشوند و جزو ارکان عقد هستند. در عقد غير معوض یا مجانی فقط یک مورد معامله وجود دارد.
• عقد غیرمعوض به قراردادی گفته ميشود که بموجب آن یکی از طرفين مالی به دیگری ميدهد بدون آنکه چيزی در مقابل دریافت کند.
• در این عقود که فقط یک مورد معامله وجود دارد، دادن مال به دیگری به منظورهای مختلف ميتواند باشد. گاهی قصد طرفين تمليک است مثل هبه و گاهی هدف از عقد مجانی فقط اجازه استفاده از منافع مال به رایگان است مثل عاریه.
• ضابطه تشخيص و تمييز عقد معوض از غير معوض را در مورد معامله دانسته اند؛ با این توضيح که عقد معوض دارای دو مورد معامله است که هر یک عوض دیگری قرار ميگيرد ولی در عقد غير معوض فقط یک مورد معامله وجود دارد مانند هبه که به موجب آن کسی مال خود را مجانا و بلاعوض به دیگری می بخشد.
• در عقود معوض بطور معمول به تبع عقد تعهداتی هم برای طرفين بوجود می آید. مثلا در عقد بيع که دو عوض وجود دارد و عقدی معوض است، دو تعهد هم بوجود می آورد که باید توسط متعاقدین اجرا شود. بنابراین عقد بيع عقدی دو تعهدی ناميده ميشود. تعهد فروشنده تسليم مبيع است و تعهد خریدار تادیه ثمن.
• اما در عقود غير معوض یا مجانی در غالب موارد یک تعهد ایجاد ميشود و عقدی یک تعهدی است. برای نمونه اصولا در هبه تنها واهب تعهد به تسلیم مالی که بخشیده دارد.
• عقود غير معوض یا مجانی متنوع و متعدد هستند و دارای آثار حقوقی متفاوت. برخی اثر تمليکی دارند و موجب انتقال مالکيت ميشوند مثل هبه.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

_{^{تاثیر عوض و مبلغ در صحت عقد هبه}}

در خصوص صحت و امکان وجود شرط عوض در هبه، قانونگذار به صراحت در ماده 801  قانون مدنی مقرر ميدارد: هبه ممکن است معوض باشد و بنابراین واهب ميتواند شرط کند که متهب مالی را به او هبه کند یا عمل مشروعی را مجانا بجا آورد.

با توجه به ماده فوق، هبه می تواند با شرط عوض باشد. باید توجه داشت عقد مجانی اگر به همراه شرط عوض باشد و عوض هم قابل توجه باشد (نه ناچيز و کم ارزش)، باز هم هيچ لطمه ای به عقد مجانی نميزند و ماهيت عقد را دگرگون نميکند.

ذکر این نکته ضروری است که شرط عوض زمانی صحيح است که در زمره تعهدهای اصلی نباشد و جنبه فرعی داشته باشد. همچنين در مواردی که شرط از جهت اصلی یا فرعی بودن مطلق باشد و طرفين به این نکته اشاره یا تصریحی نداشته باشند نيز حمل بر فرعی بودن شرط می باشد.

بنابراین، از انجایی که هبه معوض هبه ای است که در آن عوض گرفتن از متهب شرط شده باشد، در این صورت نباید آن را انشای تمليک در برابر عوض به صورت مقابله دانست و این تفاوت اساسی بيع با هبه معوض است. به عبارت دیگر در هبه معوضه نباید به شکل مبادله و معاوضه باشد بلکه شرط باید جنبه فرعی داشته باشد.

لازم به ذکر است در هبه اصل آن است که واهب حق رجوع از هبه دارد و ميتواند از هبه رجوع کند، ولی وقتی هبه معوض شد یا در آن شرط عوض گذاشته شد و به قبض نيز درآمد، دیگر امکان رجوع برای واهب نيست.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص تاثیر مبلغ و عوض معامله در صحت عقد هبه}}

♦  در پاسخ به پرسش شما در خصوص تاثیر مبلغ و عوض معامله در صحت عقد هبه باید گفت هبه ی مذکور صحیح می باشد و تعیین آن بعد از عقد موقوف است بر تراضی طرفین.

♦  لازم به ذکر است به تبع نظر فقها و شارحين قانون مدنی نيز در شرح ماده 863  قانون مدنی به این نکته اشاره دارند که اگر هبه معوض باشد و واهب عوض را تعيين نکند متهب باید عوضی که متناسب با مال موهوب باشد بدهد.

♦  بنابراین، هبه ی مذکور صحیح بوده و صرف توافقی بودن شرط عوض موجب بطلان عقد نمی گردد. بعد از تحقق هبه و قبض مال موهوبه توسط متهب (کسی که مال به او بخشیده شده)، مالکیت مال به متهب منتقل می گردد و دیگر در مالکیت واهب (کسی که مالش را به دگیری می بخشد) نمی باشد مگر با رجوع واهب. که در اینجا بعد از فوت متهب هبه غیرقابل رجوع می گردد.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

_{^{مستندات قانونی - شرایط صحت عقد هبه}}

ماده ۷۹۵ قانون مدنی

هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به کس دیگری تملیک میکند تملیک‌ کننده واهب طرف دیگر را متهب، مالی را‌که مورد هبه است عین موهوبه میگویند.

ماده ۷۹۶ قانون مدنی

واهب باید برای معامله و تصرف در مال خود اهلیت داشته باشد.

ماده ۷۹۷ قانون مدنی

واهب باید مالک مالی باشد که هبه می‌کند.

ماده ۷۹۸ قانون مدنی

هبه واقع نمیشود مگر با قبول و قبض متهب اعم از اینکه مباشر قبض خود متهب باشد یا وکیل او و قبض بدون اذن واهب اثری ‌ندارد.

ماده ۷۹۹ قانون مدنی

در هبه به صغیر یا مجنون یا سفیه قبض ولی معتبر است.

ماده ۸۰۰ قانون مدنی

در صورتی که عین موهوبه در ید متهب باشد محتاج به قبض نیست.

ماده ۸۰۱ قانون مدنی

هبه ممکن است معوض باشد و بنابراین واهب میتواند شرط کند که متهب مالی را به او هبه کند یا عمل مشروعی را مجاناً بجا آورد.

ماده ۸۰۲ قانون مدنی

اگر قبل از قبض واهب یا متهب فوت کند هبه باطل میشود.

ماده ۸۰۳ قانون مدنی

بعد از قبض نیز واهب میتواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند مگر در موارد ذیل:
۱. در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
۲. در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
۳. در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود خواه قهراً مثل اینکه عین موهوبه برهن داده شود.
۴. در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل شود.

ماده ۸۰۴ قانون مدنی

در صورت رجوع واهب نماآت عین موهوبه اگر متصل باشد مال واهب و اگر منفصل باشد مال متهب خواهد بود.

ماده ۸۰۵ قانون مدنی

بعد از فوت واهب یا متهب رجوع ممکن نیست.

ماده ۸۰۶ قانون مدنی

هر گاه داین طلب خود را به مدیون ببخشد حق رجوع ندارد.

ماده ۸۰۷ قانون مدنی

اگر کسی مالی را به عنوان صدقه به دیگری بدهد حق رجوع ندارد.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما