دادخواست مطالبه ضرر و زیان جرم سرقت

_{^{پاسخ – آیا برای مطالبه ضرر و زیان جرم سرقت باید دادخواست بدهم ؟}}

• به موجب ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری، شاکی می تواند جبران تمام ضرر و زیان های مادی و معنوی و منافع ممکن الحصول ناشی از جرم را مطالبه نماید.
• در امور كيفري، ضرر و زيان مادی يا مالی خسارتی است كه بر اثر ارتكاب جرم بـه امـوال و دارايي های مجنی عليه وارد می شود و به صورت كاهش دارايی مثبت يا افزايش دارايی منفی متجلی می گردد.
• ضـرر و زيان مادی ممكن است به شكل محروم نمودن شـخص از بـه دسـت آوردن نفعی در آينده متجلی گردد. در اين فرض، شخص در اثر ارتكاب جـرم از نفعـی كـه قـرار است در آينده به دست آورد، محروم می گردد و بدين طريق از افزايش دارايی وی جلـوگيری بـه عمل می آيد.
• در تبصره 2 ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری آمده است كه منافع ممكن الحصول تنها به مواردی اختصاص دارد كه صدق اتلاف كند. همچنين مقررات مـرتبط بـه منافع ممكن الحصول و نيز پرداخت خسارت معنوی شامل جرايم موجب تعزيرات منصوص شرعی و ديه نمی شود.
• ضرر معنوی ممكن است به صورت های مختلف ظاهر شود؛ رنـج هـای روحـی، از بـين رفتن آبرو و حيثيت و آزادی، ضرر و زيان وارد شده به شـهرت، حيثيـت و آبـرو، اعتقادات مذهبي، حيات، زيبايی، احساسات و عواطف و علايق خانوادگی همگی ازجمله ضررهای معنوی بشمار می روند. 

_{^{شرایط مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم}}

_{^{1- ضرر و زيان ناشی ازجرم باشد}} 

 با توجه به استثنايی بـودن رسـيدگی مرجـع كيفـری بـه دعوی حقوقی، دادگاه كيفری صلاحيت رسيدگی به هر دعوی حقوقی را ندارد بلكه تنهـا صـلاحيت رسيدگی به ضرر و زيان ناشی از جرم را با رعايت شرايط خاص دارد. بنابراين، هر نوع حقـی كـه در دادگاه حقوقی قابل مطالبه و دعوی آن قابل طرح باشد در مرجع كيفري قابل طـرح و مطالبـه نيسـت بلكه تنها مطالبه خسارات ناشی از ارتكاب جرم در اين مرجع قابل طرح اسـت. 

_{^{2- دعوی کیفری اقامه شده باشد}}

 مطالبه ضرر و زيان از دادگاه كيفری وقتی ممكـن اسـت كه متضرر از جرم قبلاً دعوی كيفری عليه مرتكب جرم را اقامه نموده و يا ايـن كـه مـتهم بـر اسـاس اقدام دادستان مورد تعقيب قرار گرفته باشد. پس اگر جرم از جملـه جرايمـی باشـد كـه تعقيـب آن منوط به شكايت شاكی خصوصی بوده و وی شكايتی براي تعقيب كيفری متهم ننموده باشد، رسيدگی به دعوی خصوصی او نيز در مرجع كيفری امكان پذير نبوده و ايـن دعـوی در دادگـاه حقـوقی قابـل طرح است.

^{_{3- لزوم تقدیم دادخواست}}

اصل بر اين است كـه بـرای مطالبـه ضـرر و زيـان ناشی از جرم بايد با رعايت تشريفات آيين دادرسی مدنی دادخواست حقوقی به مرجع كيفری تقـديم نمود. به بيان ديگر چون مطالبه خسارت امری اسـت ماهيتـاً حقـوقی و واجـد شـرايط دعوی حقوقی است، در همه جرايم مدعی خصوص باید دادخواست تقديم كنـد.

در برخـی موارد دادگاه كيفری بدون نياز به تقديم دادخواست مكلف شده است كه حكم به ضرر و زيـان ناشـی از جرم بدهد اين موارد عبارتند از:
1- در مواردی كه قانونگذار در برخی جرايم دادگاه كيفری رسـيدگی كننـده بـه اصـل جـرم را مكلف نموده كه ضمن صدور حكم به محكوميت كيفری متهم، راساً حكم به پرداخت ضـرر و زيـان ناشی از جرم نيز بدهد. مانند ماده 1 قانون تشديد مجازات مرتكبين ارتشا و اخـتلاس و كلاهبـرداری
2- در مواردی كه عين ناشی از جرم كشف شده و در اختيار مرجع انتظامی يا قضايی باشـد كـه در اين صورت دادگاه مكلف به صدور حكـم بـه اسـترداد آن می باشد و در اين مورد نيازی به تقديم دادخواست نمی باشد. لازم به ذکر است در صـورتی كـه عين ناشی از جرم كشف نشده باشد و يا حتی بعد از كشف، مال مزبور تلف گردد حكم بـه اسـترداد ممكن نيست و مدعی خصوصی بايد برای استرداد يا مطالبه مثل يا قيمت آن دادخواست ضرر و زيان تقديم نمايد. 

_{^{4- ضرر و زیان قابل مطالبه باشد}}

 مستقيم بودن، مسلم بودن، شخصی بودن ضرر و رابطه سببيت بین جرم و ضرر وارد شده در دعوی ضرر و زيان ناشي از جـرم لازم و ضروری است.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص مطالبه ضرر و زیان جرم سرقت}}

♦  در رابطه با پرسشی که در مورد دادخواست مطالبه ضرر و زیان جرم سرقت طرح نمودید باید گفت دادگاه علاوه بر تکلیف رسیدگی به اتهام وظیفه دارد در صورت درخواست مجنی‌علیه مبنی بر جبران خسارات وارده، به آن تقاضا نیز رسیدگی کند. زیان ‌دیده برای درخواست جبران خسارات باید با ارائه دادخواست به دادگاه رسیدگی ‌کننده به جرم، جبران خسارات ناشی از جرم را مطالبه کند.

♦  لازم به ذکر است به موجب ماده 17 قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه مکلف است ضمن صدور رای کیفری، در خصوص ضرر و زیان مدعی خصوصی نیز طبق ادله و مدارک موجود رای مقتضی صادر کند، مگر آنکه رسیدگی به ضرر و زیان مستلزم تحقیقات بیشتر باشد که در این صورت، دادگاه رای کیفری را صادر و پس از آن به دعوای ضرر و زیان رسیدگی می نماید.
♦  از آنجایی که در جرم سرقت، به موجب ماده 667 قانون مجازات اسلامی، دادگاه باید علاوه بر مجازات تعیین شده، سارق را به رد عین و در صورت ‌فقدان عین به رد مثل یا قیمت مال مسروقه یا ربوده شده و جبران خسارت وارده محکوم  نماید. بنابراین، برای رد عین یا مثل یا قیمت مالی که ربوده شد، دادگاه راسا اقدام نموده و نیاز به درخواست شما نمی باشد. اما سایر ضررهای وارده به شما، که ناشی از جرم سرقت بوده است با ارائه دادخواست به دادگاه رسیدگی کننده جرم قابل مطالبه می باشد مشروط بر اینکه مستقیما ناشی از جرم بوده و مسلم باشند.

♦  در صورتی که این خسارت را مطالبه ننموده اید، می توانید بعد از صدور رای از طریق شورای حل اختلاف یا دادگاه حقوقی خسارات را مطالبه نمایید. چنانچه خسارت وارده کمتر از پنج میلیون تومان باشد باید به شورای حل اختلاف و اگر بیشتر از پنج میلیون تومان باشد باید به دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده مراجعه نمایید.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

_{^{مستندات قانونی - مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم}} 

ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری
شاکی می تواند جبران تمام ضرر و زیان های مادی و معنوی و منافع ممکن الحصول ناشی از جرم را مطالبه کند.
تبصره ۱- زیان معنوی عبارت از صدمات روحی یا هتک حیثیت و اعتبار شخصی، خانوادگی یا اجتماعی است. دادگاه می تواند علاوه بر صدور حکم به جبران خسارت مالی، به رفع زیان از طرق دیگر از قبیل الزام به عذرخواهی و درج حکم در جراید و امثال آن حکم نماید.
تبصره ۲- منافع ممکن الحصول تنها به مواردی اختصاص دارد که صدق اتلاف نماید. همچنین مقررات مرتبط به منافع ممکن الحصول و نیز پرداخت خسارت معنوی شامل جرائم موجب تعزیرات منصوص شرعی و دیه نمی شود.
ماده ۱۶ قانون آیین دادرسی کیفری
هرگاه دعوای ضرر و زیان ابتداء در دادگاه حقوقی اقامه شود، دعوای مذکور قابل طرح در دادگاه کیفری نیست، مگر آنکه مدعی خصوصی پس از اقامه دعوی در دادگاه حقوقی، متوجه شود که موضوع واجد جنبه کیفری نیز بوده است که در این صورت می تواند با استرداد دعوی، به دادگاه کیفری مراجعه کند. اما چنانچه دعوای ضرر و زیان ابتداء در دادگاه کیفری مطرح و صدور حکم کیفری به جهتی از جهات قانونی با تاخیر مواجه شود، مدعی خصوصی می تواند با استرداد دعوی، برای مطالبه ضرر و زیان به دادگاه حقوقی مراجعه کند. چنانچه مدعی خصوصی قبلاً هزینه دادرسی را پرداخته باشد نیازی به پرداخت مجدد آن نیست.
ماده ۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری
دادگاه مکلف است ضمن صدور رای کیفری، در خصوص ضرر و زیان مدعی خصوصی نیز طبق ادله و مدارک موجود رای مقتضی صادر کند، مگر آنکه رسیدگی به ضرر و زیان مستلزم تحقیقات بیشتر باشد که در این صورت، دادگاه رای کیفری را صادر و پس از آن به دعوای ضرر و زیان رسیدگی می نماید.
ماده ۱۸ قانون آیین دادرسی کیفری
هرگاه رای قطعی کیفری موثر در ماهیت امر حقوقی باشد، برای دادگاهی که به امر حقوقی یا ضرر و زیان رسیدگی می کند، لازم الاتباع است.
ماده ۱۹ قانون آیین دادرسی کیفری
دادگاه در مواردی که حکم به رد عین، مثل و یا قیمت مال صادر می کند، مکلف است میزان و مشخصات آن را قید و در صورت تعدد محکوم علیه، حدود مسوولیت هر یک را مطابق مقررات مشخص کند.
تبصره- درصورتی که حکم به پرداخت قیمت مال صادر شود، قیمت زمان اجرای حکم، ملاک است.
ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری
سقوط دعوای عمومی موجب سقوط دعوای خصوصی نیست. هرگاه تعقیب امر کیفری به جهتی از جهات قانونی موقوف یا منتهی به صدور قرار منع تعقیب یا حکم برائت شود، دادگاه کیفری مکلف است، در صورتی که دعوای خصوصی در آن دادگاه مطرح شده باشد، مبادرت به رسیدگی و صدور رای نماید.
ماده 667 قانون مجازات اسلامی
در کلیه موارد سرقت و ربودن اموال مذکور در این فصل دادگاه علاوه بر مجازات تعیین شده سارق یا رباینده را به رد عین و در صورت ‌فقدان عین به رد مثل یا قیمت مال مسروقه یا ربوده شده و جبران خسارت وارده محکوم خواهد نمود.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما