پاسخ – آیا میشود قرارداد فروش کامیون را فسخ کرد و ضرر و زیان گرفت ؟
- عقد بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم ؛ وجود ثمن از ارکان اصلی عقد بیع می باشد یعنی اگر تملیک عین در برابر ثمن نباشد نمی توان قرارداد را بیع نامید و اگر در بیع شرط شود که مال به رایگان انتقال یابد یا ثمن به ملکیت فروشنده در نیاید چنین شرطی خلاف مقتضای ذات عقد است همچنین در لازم بودن عقد بیع تردیدی نیست و به هیچ وجه طرفین قرارداد نمی توانند عقد بیع را بهم بزنند مگر اینکه اختیار قانونی جهت فسخ معامله را داشته باشند.
- همچنین در اثر توافق بین طرفین معامله عقد بیع حاصل می شود و نیازی به هیچ تشریفات دیگری جهت ایجاد عقد وجود ندارد و عقد رضایی محسوب می شود.
- در نظام حقوقی ایران عدم پرداخت ثمن یا عدم رعایت ترتیب آن به فروشنده حق فسخ یا انحلال معامله را نخواهد داد چرا که توجیه قانونی در این زمینه وجود ندارد اما طرفین قرارداد می توانند شرط فسخ برای خود در نظر بگیرند ؛ مثل درج خیار شرط که در مدنی معین و مضبوط هر یک از طرفین حق فسخ معامله را داشته باشد یا شرط انفساخ درج شود که در صورت بروز فعل یا ترک فعلی مثل عدم پرداخت ثمن یا عدم تحویل به موقع مبیع قرارداد به طور خودکار منحل شود؛ در صورت عدم درج چنین شروط ضمن عقد لازم طرفین ضمانت اجرایی جز الزام هر یک از طرفین به پرداخت ثمن یا تسلیم مبیع از دادگاه صالح نخواهند داشت.
- اما در مورد عقد بیع به طور خاصه ضمانت اجرای عدم پرداخت ثمن، خیار تاخیر ثمن است که با ایجاد شرایطی برای مشتری اقدام به فسخ معامله کند.
- در نظام حقوقی ایران تاخیر در پرداختن ثمن به بایع حق فسخ معامله را نمی دهد مگر در خیار تفلیس یا تاخیر ثمن.
- در جاییکه بیع تسویه است ترتیب پرداخت ثمن و اقساط آن را دو طرف معین می سازد ولی چون فرض این است که مهلت و اقساط به سود خریدار مقرر شده او می تواند از این امتیاز بگذرد و ثمن را نقد پرداخت کند.
- علاوه بر امکان اجبار خریدار و استقاده از حق حبس ، تاخیر در پرداخت ثمن طی شرایطی به بایع حق فسخ معامله را می دهد که در ماده ۴۰۲ به بعد قانون مدنی بدان پرداخته شده است.
1- اول اینکه مبیع باید عین خارجی یا در حکم آن باشد
2- دوم اینکه تادیه ثمن و تسلیم مبیع موجل نباشد و مهلتی برای تسلیم و تادیه در نظر گرفته نشود و اصطلاحا هر دو حال باشند زیرا در این مورد حق حبس وجود ندارد و گرو کشی مبیع و ثمن ممکن نیست.
3- سوم اینکه تسلیم مبیع و تادیه ثمن هیچ یک انجام نشده باشد؛ چرا که تسلیم هر یک از این دو نیز حق حبس را از بین می برد و طرف دیگر فورا باید تعهد خود را انجام دهد.
4- چهارم ؛ سه روز از تاریخ بیع گذشته باشد.
- یک بحثی بین حقوقدانان مطرح است تحت عنوان اثر تادیه ثمن پیش از اعمال خیار؛ بدین معنا که پس از گذشت سه روز از تاریخ بیع خیار تاخیر ثمن برای بایع تجویز خواهد شد اما پس از گذشت این سه روز مشتری ثمن معامله را حاضر می کند؛ که این مسئله اختلافی است بین حقوقدانان و فقها ؛ برخی معتقدند که خیار سقوط خواهد کرد و برخی بقای حق اعمال خیار را نظر داده اند
- به نظر می رسد نظر اول صحیح تر است چرا که اختیار فسخ معامله به این جهت است که از فروشنده دفع ضرر شود و عدالت و تعادل معاوضی برقرار باشد ؛ حال که مشتری ثمن را تادیه کرده است دیگر مجالی برای برهم زدن عقد وجود ندارد و اصل استحکام قرارداد ها جاری خواهد بود.
پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص فسخ قرارداد فروش کامیون
♦ از ویژگی های نظام حقوقی این است که در صورتیکه طرفین به عهد خود وفا نکنند با ارسال اظهارنامه ای طرفین را از وجود چنین قراردادی و الزام به وفای به عهد آگاه می‌کنند؛ در ادامه نیز با تقدیم دادخواستی به دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده أقامه دعوا نمود تا از آن تاریخ خسارات مالی که در نتیجه عدم اجرای تعهد ممکن است به بار بیاید نیز محاسبه شود.
♦ البته اگر شرایط فسخ معامله به استناد خیار تاخیر ثمن وجود داشته باشد شما می توانید معامله را فسخ کنید یا اینکه اگر در ضمن قرارداد حق فسخی به طور ارادی یا به طور قهری به صورت شرط نتیجه که موجب انحلال خود به خودی قرارداد شود درج کرده باشید می توانید به استناد آن معامله را فسخ کنید و ثمن معامله را استرداد نمایید.
مستندات قانونی - فسخ قرارداد فروش
ماده 362 قانون مدنی
آثار بیعی که صحیحا واقع شده باشد از قرار ذیل است:
1 - بمجرد وقوع بیع مشتری مالک مبیع و بایع مالک ثمن می شود .
2 - عقد بیع بایع را ضامن درک مبیع و مشتری را ضامن درک ثمن قرارمیدهد.
3 - عقدبیع بایع رابه تسلیم مبیع ملزم می نماید.
4 - عقدبیع مشتری رابه تادیه ثمن ملزم می کند.
ماده 402 قانون مدنی
هرگاه مبیع عین خارجی و یا در حکم آن بوده وبرای تادیه ثمن یا تسلیم مبیع متبایعین اجلی معین نشده باشداگر سه روزاز تاریخ بیع بگذرد و در این مدت نه بایع مبیع را تسلیم مشتری نماید و نه مشتری تمام ثمن را به بایع بدهد بایع مختار در فسخ معامله می شود.
ماده 403 قانون مدنی
اگر بایع بنحوی از انحاء مطالبه ثمن نماید و به قرائن معلوم گردد که مقصود التزام بیع بوده است خیار او ساقط خواهدشد.
ماده 404 قانون مدنی
هرگاه بایع در ظرف سه روز از تاریخ بیع تمام مبیع را تسلیم مشتری کند یا مشتری ثمن را به بایع بدهد دیگر برای بایع اختیار فسخ نخواهد بود اگر چه ثانیا بنحوی ازانحاء مبیع به بایع وثمن به مشتری برگشته باشد.
ماده 405 قانون مدنی
اگر مشتری ثمن را حاضر کرد که بدهد و بایع از اخذ آن امتناع نمود خیار فسخ نخواهد داشت .
ماده406 قانون مدنی
خیار تاخیر مخصوصی بایع است و برای مشتری از جهت تاخیر در تسلیم مبیع این اختیار نمی باشد
ماده 407 قانون مدنی
تسلیم بعض ثمن یا دادن آن به کسی که حق قبض ندارد خیار بایع را ساقط نمی کند.
ماده 408 قانون مدنی
اگر مشتری برای ثمن ضامن بدهد یا بایع ثمن را حواله دهد بعد از تحقیق حواله خیار تاخیر ساقط می شود.
ماده 376 قانون مدنی
در صورت تأخير در تسليم مبيع يا ثمن ممتنع اجبار بتسليم ميشود.
ماده 377 قانون مدنی
هر يك از بايع و مشتري حق دارد از تسليم مبيع يا ثمن خودداري كند تا طرف ديگر حاضر بتسليم شود مگر اينكه مبيع يا ثمن مؤجّل باشد در اين صورت هر كدام از مبيع يا ثمن كه حال باشد بايد تسليم شود.
پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما