مجازات افترا، توهین و حضور در فضای مجازی با نام دیگران

_{^{پاسخ – چگونه می توان با افترا، توهین و بدنام کردن دیگران در فضای مجازی مقابله کرد ؟}}

• افترا عبارت است از انتساب مجرمانه یا انتشار جرم انتسابی به یکی از طرق قانونی و امثال آنها.
• راه های مذکور که در ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی اشاره شده است و عنصر قانونی این جرم نیز تلقی می شود اصولا به صورت نوشته یا گفتار است و لذا در تسری طرف ارتکاب جرم افترا به موارد دیگر مماثلت و مشابهت باید رعایت گردد.
• نفس عملی که به دیگری استناد داده می شود باید به موجب قانون جرم شناخته شود یعنی ارتکاب جرم مستوجب کیفرهای حدود قصاص یا دیات یا تعزیرات و مجازات های بازدارنده باشد.
• ملاک تحقق جرم افترا این است که عمل انتسابی در زمان انتساب جرم باشد 
• عنصر معنوی جرم افترا سوء نیت عام است و مرتکب باید در انتساب عمل مجرمانه و کذب بودن موارد استنادی علم ‌آگاهی داشته باشد. همچنین انتساب عناوین باید صریح و واضح باشد در غیر اینصورت جرم منتفی است.
•  جرم توهین و فحاشی از جرایم مطلق است به این معنا که حصول نتیجه مجرمانه (به طور مثال ناراحت شدن مجنی علیه) شرط نیست و به صرف ابراز چنین واژه های توهین امیزی چه در فضای حقیقی وچه در فضای سایبری ، و آگاهی از موهن بودن واژه کفایت میکند 
• فحاشی می‌تواند به چند صورت لفظی، کتبی، تلفنی یا پیامکی صورت گیرد که راه‌های اثبات هرکدام نیز متفاوت از دیگری است.
• فحاشی و توهین، فحاشی در حد قذف، فحاشی به مردگان، فحاشی به مقاماتبلند پایه انواع فحاشی هستند که اگر شخص بتواند ادعای خود راث ابت کند فرد هتاک مجازات خواهد شد
• ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی درباره مجازات فحاشی است که طبق آن فردی که فحاشی کرده به ۷۴ ضربه شلاق و ۵۰ هزار تا ۱میلیون ریال جریمه نقدی محکوم خواهد شد.
• البته حکم توهین به مقامات بلند پایه با فحاشی و توهین به شهروندان معمولی متفاوتاست که در ماده ۶۰۹ قانون مجازات تعزیرات بیان شده است.
• البته ماده ۶۰۸ قانون مجازات تعزیرات از جرایم قابل گذشت محسوب میشود (ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی ) و با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی قرار موقوفی تعقیب صادر خواهد شد.
• باید توجه داشت که حتی اگر پیامک‌های ارسال شده را از گوشی پاککنید، در استعلام از اپراتورهای موبایلی می‌توانند تمامی پیامک‌ها رامشاهده کنند. اما در ‌مورد نحوه اثبات حرف خود باید گفت که به طور کلی پیامک در دادگاه دلیل محسوب نمی‌شود. متن اس ام اس و پیامک یا حتی ارسال عکس با پیامک دلیل محکمه پسند و مدرک محسوب نمی‌شود.
• در واقع پیامک تنها می‌تواند به علم قاضی کمک کند و مدرکی نیست که دادگاه بتواند بر مبنای آن حکم صادر کند. در زبان حقوقی به پیامک یا یک اماره در نظر می‌گیرند. اماره در واقع نشانه ای است که می‌تواند بر وقوع جرم تلقی داشته باشد و ذهن قاضی را هدایت کند
• اینکه محتوای الفاظی که به کار برده شده است چقدر با نص ماده که رکیک بودن و فحاشی را شرط دانسته سنخیت دارد در هر مورد متفاوت است و بسته به قاضی پرونده دارد چگونه در رابطه الفاظ به کار برده شده اظهارنظر کند؛ پس به طور کلی دادگاه موظف به رسیدگی به شکایت شما خواهد بود و باید به صدور مبادرت ورزد.
• شما می توانید به نزدیکترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و با ثبت شکواییه خود و ارائه ادله اثباتی خود اعم از اسکرین شات صفحه چت و غیره اقدام به أقامه دعوا نموده تا پس از ثبت و ارسال به دادسرا یا شورای حل اختلاف ، رسیدگی انجام شود 

_{^{نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۴۰۶مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۰۷ اداره حقوقی قوه قضاییه در خصوص جرم افترا و توهین}}

نظر به این‌که تحقق جرایم توهین یا تهدید از طریق سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی منوط به ابراز و افشای مفاد توهین و تهدید است؛ بنابراین محل وقوع این جرایم، محلی است که پیام توسط مخاطب دریافت می‌شود.

استفاده غیر مجاز از داده و حساب های شخصی دیگران نیز طبق ماده یک قانون جرایم رایانه ای جرم انگاری شده است همانطور که در ماده قانونی فوق آمده است، ورود غیرمجاز به سامانه های رایانه ای یا مخابراتی  که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده جرم است.
از آنجا که جرم ورود غیرمجاز به سامانه های رایانه ای تقریبا جزء جرمهای خفیف دسته بندی می شود، مجازات آن نیز نسبت به سایر جرائم مجازات کمتری است. در حقیقت این جرم معمولا به تنهایی واقع نمی شود و علی الاصول پس از ورود غیرمجاز به سامانه های رایانه ای اقدامات بعدی نیز از قبیل سرقت اطلاعات یا امثالهم نیز اتفاق می افتد که مجازات آن طبق مواد آتی همین قانون تعیین شده است. اما به هر روی اگر شخصی صرفا به صورت غیرمجاز وارد در سامانه ای شده و هیچ اقدام مجرمانه دیگری ننماید، باز هم جرمی اتفاق افتاده که همین جرم ورود غیرمجاز است.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص مجازات افترا و توهین در فضای مجازی با نام دیگران}}

♦  برای پیگیری مواردی که بیان شد و اقامه دعوا باید به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه نماید و برگه وقوع جرم را از اخذ و پر نماید، یا اینکه به دفاتر خدمات قضائی محل خود مراجعه کرده و اعلام شکایت کند. موارد و عناوین مجرمانه و عناصر قانونی آن جهت تکمیل برگه شکواییه بیان شد.
♦  بدین صورت پرونده به شعبه مربوطه ارجاع می شود و قاعدتا شعب رسیدگی کننده در اولین اقدام موضوع را به پلیس فتا ارسال می کنند. پلیس پس از رسیدن دستور قضائی شروع به تحقیق نموده و نسبت به نحوه و سیاق وقوع جرم سوالاتی نموده و پس از آن بررسی می کنند که آیا واقعا چنین اتفاقی رخ داده است یا خیر.

_{^{مستندات قانونی - مجازات افترا در فضای مجازی}}

ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده)
[اصلاحی ۱۳۹۹/۰۲/۲۳]- هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را‌ صریحاً نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می ‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که‌ موجب حد است به جزای نقدی درجه شش محکوم خواهد شد.
تبصره - در مواردی که نشر آن امر اشاعه فحشا محسوب گردد هر چند بتواند صحت اسناد را ثابت نماید مرتکب به مجازات مذکور محکوم خواهد شد.
ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده)
[اصلاحی ۱۳۹۹/۰۲/۲۳]- هر کس به قصد اِضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به و‌سیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هرگونه او‌راق چاپی یا خطی با امضاء یا بدو‌ن امضاء اکاذیبی را اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت رأساً یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد اعم از اینکه از طریق مزبور به‌ نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر و‌ارد شود یا نه علاو‌ه‌ بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از یک ماه تا یک سال و یا شلاق تا (۷۴) ضَربه محکوم شود.
به موجب ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی (اصلاحی به موجب ماده ۱۱ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹/۲/۲۳) جرم مندرج در این ماده قابل گذشت تلقی گردیده و مجازات آن به نصف تقلیل یافته و اصلاح گردیده است.
ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده)
(اصلاحی ۱۳۹۹/۰۲/۲۳)- توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد [مستوجب] جزای نقدی درجه شش خواهد بود.
ماده ۱- قانون جرایم رایانه ای

هرکس به طور غیرمجاز به داده ها یا سامانه های رایانه ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال تا هشتاد میلیون  ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.