موارد پرداخت دیه از صندوق بیت المال

^{_{موارد پرداخت دیه از بیت المال}}

• هرگاه در اثر خطای قاضی، در حكم و یا تشخیص موضوع و یا تطبق حكم بر موضوع، ‌شخص بی‌گناهی محكوم به مرگ شده و متحمل خسارت بدنی شود دیه قتل یا جراحت از بیت‌المال است، خطای قاضی به این علت كه قاضی شرایط قضاوت را ندارد و یا خلاف كتاب و سنت حكم كرده است. 
• در مواردی كه لوث علیه شخصی محقق شده باشد، اما اولیاء دم حاضر به قسامه نشوند، در صورتی كه متهم و اقربای او قسامه را اجرا كنند، قصاص از متهم ساقط شده و بیت‌المال،‌ دیه مقتول را خواهد پرداخت.

نکته : لوث اماره‌ای است كه، ظن غالب به صدق مدعی دارد. مانند این كه  یک نفر چاقویی خونی داشته باشد و بر بالای سر مقتولی دستگیر گردد . یا مقتولی را در خانه كسی یا در محله گروهی پیدا كنند، به شرط آن كه عداوتی ما بین آن ها وجود باشد، و گرنه لوث نیست.

• در مواردی كه هیچ یک از مدعی و مدعی‌علیه بینه ندارند و مدعی هم حاضر به قسم یاد كردن نیست و قسم را متوجه مدعی‌علیه كرده است، با قسم خوردن مدعی‌علیه، دعوی پایان می‌پذیرد و در این صورت دیه مقتول باید از بیت‌المال پرداخت شود. 
• هرگاه شخص یا اشخاصی در اثر ازدحام کشته شوند و یا جسد مقتولی در خیابان و اماکن عمومی پیدا شود و نتوان این قتل را به کسی منتسب کرد، دیه از بیت‌المال پرداخت می‌شود. فرقی نمی‌کند که متوفی به واسطه قتل عمد کشته شده باشد یا قتل غیرعمد مانند قتل ناشی از بی‌احتیاطی در امر رانندگی. پس اگر جسد فردی در اتوبان و یا جاده پیدا شود و پس از بررسی به دست آید که آن شخص در تصادف کشته شده و تلاش مراجع انتظامی و قضایی نیز برای شناسایی مقصر بی‌نتیجه بماند در این حالت ورثه این شخص دیه او را از دولت دریافت می‌کنند. 
• دیه افرادی كه در اثر آشوب و اغتشاش مصدوم یا کشته شده‌اند. 
• دیه مقتولی كه بر اثر سقوط غیر ارادی شخصی دیگر كشته شده است. 
• در مواردی که عبور عابر پیاده ممنوع است اگر عابر عبور کند و راننده‌ای که با سرعت مجاز و مطمئنه در حرکت باشد و وسیله نقلیه او نقص فنی نداشته باشد، راننده مسئولیتی در مورد دیه نخواهد داشت. اما در خصوص این که جسد شخصی در خیابان پیدا شود و برای قاضی دلیلی بر وقوع قتل او از سوی شخصی یا اشخاصی نباشد دادگاه باید دیه او را از بیت‌المال بدهد. 
• در صورتی که شخصی فوت کند و صدمه غیر عمد باشد اگر شخص مصدوم مجهول الهویه باشد و اولیای دم شناسایی نشود دادستان به نمایندگی از اولیای‌دم تقاضای تعقیب می‌کند و دادسرا رسیدگی می‌کند و دادگاه هم حکم صادر می‌کند و پرونده برای اجرا ارسال می‌گردد وقتی محکوم علیه دیه را پرداخت کرد، دیه به حساب بیت‌المال (که یک حساب سپرده مخصوص است) واریز می‌شود تا زمان شناسایی اولیاء دم در این حساب می‌ماند و بعد از شناسایی اولیاء دم و ارائه گواهی انحصار وراثت دیه به آن ها پرداخت می‌شود. در صورتی که محکوم علیه دیه را پرداخت نکرد دادستان می‌تواند تقاضای اعمال ماده 696 قانون مجازات اسلامی یا ماده 2 را بکند. 
• در صورتی که حادثه‌ای مانند تصادف اتفاق بیفتد که منجر به فوت غیرعمدی می‌شود و شخص متوفی شناسایی می‌شود و اولیای دم نیز شناسایی می‌شود ولی شخص متهم شناسایی نمی‌شود در اینجا دادیار رسیدگی می‌کند و در صورتی که مشخص شد که مقصر حادثه قابل شناسایی نیست بنابراین از دادگاه درخواست می‌کند که طبق ماده 255 قانون مجازات اسلامی دیه از بیت المال پرداخت شود. در این صورت وقتی پرونده به اجرای احکام آمد وقت نظارت تعیین می‌شود و اولیای دم با ارسال اخطاریه به عنوان شاکی دعوت می‌شوند و همانند مدارکی که بیمه برای پرداخت دیه می‌خواهد صندوق بیت المال هم آن ها را درخواست می‌کند و گواهی انحصار وراثت را هم درخواست می‌کند که به صندوق بیت‌المال معرفی می‌شوند در این صورت صندوق بیت‌المال، اولیای دم را به بیمه مرکزی معرفی می‌کند که بخشی از دیه را بیمه مرکزی پرداخت می‌کند و بعد از آن اولیای دم باقیمانده دیه را از صندوق بیت‌المال دریافت می‌کنند. 
• در صورتی که تصادفی اتفاق بیفتد که نه اولیای دم متوفی شناسایی شود و نه مقصر حادثه؛ عده‌ای معتقدند که ما این پرونده‌ها را تا زمانی که اولیای دم متوفی یا مقصر حادثه شناسایی شود با یک دستور بایگانی می‌کنیم و در صورتی که یکی از آن ها شناسایی شد بر طبق موارد بالا اقدام می‌شود.
• در صورتی که بر اثر حادثه غیرعمد مصدومیت ایجاد شود و مقصر حادثه متواری باشد این جا در مرحله تحقیقات اقدامی که انجام می‌شود این است که مصدوم به صندوق خسارت بیمه مرکزی که در ماده 10 قانون بیمه آمده است معرفی می‌شود که اگر راننده باشد باید گواهی‌نامه داشته باشد. 
• همچنین در صورتی که عابر باشد. در این جا برطبق ماده 255 عمل می‌کنند گزارش تهیه می‌کنند و به دادگاه می‌فرستند و دادگاه بر طبق آن حکم صادر می‌کند ولی در صورتی که دادسرا خودش معرفی کند و مدارک کافی باشد بیمه خسارت مرکزی را پرداخت می‌کند و در اینجا صندوق بیت‌المال چیزی پرداخت نمی‌کند.

_{^{مطالب مرتبط با دیه و ارش :}}

1- تعریف و ماهیت دیه

2- مسئول پرداخت دیه و مهلت پرداخت دیه

3- قصاص نفس، قصاص عضو و شرایط قصاص

4- مراحل شکایت کیفری در دادسرا توسط وکیل کیفری

5- قتل - ضرب و جرح - دیه، انواع و مقدار آن (بخش ششم)