معامله فضولی چیست؟

_{^{نکات مهم معامله فضولی}}

• مطابق ماده 247 قانون مدنی، کسی مجاز نیست مال متعلق به دیگری را مورد معامله قرار دهد؛ مگر این که ولی یا وصی یا وکیل او باشد. چنین معامله ای "معامله فضولی" به شمار می رود و غیرنافذ است.
• معامله فضولی معتبر نیست و اثر حقوقی ندارد، مگر این که صاحب مال بعدا آن را تنفیذ کند و اجازه بدهد؛ که در این صورت معامله صحیح و معتبر خواهد شد.
• مالک مال می تواند بعد از اطلاع از معامله فضولی، آن را صریحا رد کند که در این حالت، معامله ابطال شده و دیگر نمی توان آن را اجازه نموده و نافذ و معتبر ساخت.
• توجه داشته باشید که معامله فضولی حتی اگر در حضور صاحب مال صورت گیرد و اعتراضی نکند نیز، سكوت او علامت اجازه و رضا نیست و باعث نفوذ و اعتبار معامله نخواهد بود. پس اجازه باید صریح و روشن باشد.
• نکته دیگر این که اگر مشتری از فضولی بودن معامله خبر نداشته باشد، می تواند اصل پول (ثمن) و خسارات خود را از فروشنده فضولی دریافت نماید ولی اگر از فضولی بودن معامله خبر داشته باشد، فقط می تواند پولش را پس بگیرد و خسارتی به وی تعلق نخواهد گرفت.
• یکی دیگر از نکات مهم معاملات فضولی این است که اگر قبل از رد یا تنفیذ مالک، معاملات دیگری نسبت به آن مال انجام شود، مالک پس از اطلاع میتواند هر کدام از آنها را که تنفیذ نماید. در اینصورت هرگاه مالک اولین معامله فضولی را اجازه کند، آن معامله و معاملات بعدی نافذ خواهد بود و اگر معاله اخیر تنفیذ شود تمام معاملات قبلی باطل می گردد.
• برای رد یا تنفیذ مالک مهلت مشخص پیش بینی نشده است و در این مدت اصیل حق فسخ و بر هم زدن معامله را ندارد اما اگر ضرری به اصیل وارد شود میتواند با اثبات آن معامله را برهم زند.

_{^{شرایط اجازه مالک:}}

•  نباید مسبوق به رد باشد چرا که معامله در زمان رد باطل شده و اجازه بعدی نمی تواند آن را مجددا اعتبار ببخشد.
•  مالک باید هنگام اجازه اهیت داشته باشد.
• اجازه به هر لفظ یا عملی که دلالت به آن کند تحقق می یابد و سکوت مالک اگر همراه قرینه نباشد اجازه محسوب نمیشود.
• مالک میتواند پس از رد، مال را مسترد کند. اما اگر مال مورد معامله نزد اصیل تلف شده باشد مالک بدون مال و منافع آن را از اصیل طلب میکند حتی اگر منافع مورد استفاده او قرار نگرفته باشد.
• اما اگر اصیل از فضولی بودن معامله مطلع نباشد میتواند بابت اصل ثمن و خسارات وارده به فروشنده فضولی مراجعه کند و اگر مطلع باشد فقط بابت ثمن حق مراجعه به فضول را دارد.

_{^{مطالب مرتبط با معامله فضولی:}}

1- وکیل برای ابطال و فسخ قرارداد

2- شرایط اساسی صحت معاملات و انواع عقود

3- معاملات متعدد با سند عادی، معامله معارض

4- معامله به قصد فرار از دین، معامله صوری